OSMANLI COĞRAFYASINDA ASIRLARCA OKUNAN YAZICIOĞLU MEHMED’İN TASAVVUFİ MANZUM ESERİ: MUHAMMEDİYE
Abstract
Usmonlilar islom va turk tarixida o‘ziga xos jamiyat va davlatni barpo qilganlar. Shu jihatdan tasavvufiy madaniyatga ega bo‘lgan bu saltanatda so‘fiy alloma, mutafakkir, yozuvchi va shoirlarning she’riy va nasriy asarlari insonlarni hidoyat qilishda muhim o‘rin tutgan. Usmonlilar davrida kitob madaniyati bilan suhbat madaniyati oʻrtasida koʻprik qurilgan. Insonlarning bilim olishi va tarbiyasiga alohida ahamiyat qaratilib, xalqni hidoyatga boshlagan asarlar diqqat markazda bo‘lgan. XV asrda yashagan Usmonli olimi, mutasavvif, yozuvchi va shoir Yazijio’g’li Mehmed Afandining "Muhammadiya" asari ana shunday asarlar sirasidandir. Asar xalq tomonidan eng ko‘p o‘qiladigan kitoblardan biri bo‘lib, nazmda, sodda, samimiy, sof va ravon uslubda bitilgan. Hz. Muhammad (s.a.v.)dan tushlar orqali olingan ishora va ilhom asosida yozilgan. Muallif majozan musulmonlarning fikr va tuyg‘ulariga murojaat etib, bu tuyg‘ularning tarjimoni o‘laroq namoyon bo‘ladi. Maqolada “Muahmmadiya” asarining muallifi, qalblarda Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga muhabbat uyg‘onishiga xizmat qilgan Yazijiog‘li Mehmed afandining shaxsiyati, asarga xos xususiyatlar va uning ta’siri haqida so‘z boradi.
References
1. Çalka, Mehmet Sait., 2018. Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediye’sinde Dinî ve Edebî Kaynaklar, Osmanlı M. Araştırmaları Dergisi, C V, sayı: 12, 33-43.
2. Çelebioğlu, A., 1996Muhammediye, c. 1, MEB Yayınları, Ankara.
3. Çelebioğlu, A., 1996Muhammediye, c. 2, MEB Yayınları, Ankara.
4. Çelebioğlu, Âmil., 1989. Ahmet Bican, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.2., 49-51.
5. Coşan, M. Esad., 2013. Dilimiz, Kültürümüz, 5. Baskı, Server Yayınları, İstanbul.
6. Dönmez, Hanife. 2020. İslam Metafizik Düşüncesini Halka Ulaştıran Bir Metin Olarak Muhammediye, Uluslararası 14. ve 15. Yüzyıl İslam Düşüncesinde Felsefe, Kelam ve Tasavvuf Sempozyumu Bildirileri, cilt: II, s. 115-129.
7. Erşahin, Seyfettin., 2020. Bayramilerin Hz.Muhammed [AS] Anlayışı: Yazıcıoğlu Mehmed’in Muhammediye Örneği, Hacı Bayram-ı Velî V. 51-89.
8. Kara, Mustafa., 1999. XIV. ve XV. Yüzyıllarda Osmanlı Toplumunu Besleyen Türkçe Kitaplar, İslâmî Araştırmalar, C. XII, S. 2, 130-148.
9. Öztürk, Z., 2007. Osmanlı Döneminde Kıraat Meclislerinde Okunan Halk Kitapları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi(9), 401-446.
10. Uyar, Mehmet., 2020. Muhammediye ve Envârü’l-’Âşıkîn’de Hakîkat-i Muhammediye Yorumu, Uluslararası 14. ve 15. Yüzyıl İslam Düş. Felsefe, Kelam ve Tasavvuf Sempozyumu Bildirileri -II-, C. II, 99-114.
11.Uzun, Mustafa İsmet., 2013, Muhammediyye, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 43, 363.
