“LISON UT-TAYR”DA QAHRAMON VA PERSONAJLAR GALEREYASI
Keywords:
Alloh, Simurg‘, Muhammad (s. a. v.), Hudhud, bosh qahramon, personaj, lirik qahramon, qushlar, insonlar, farishtalar, chahoryorlar (xalifalar), avliyolar, xalq, hukmdorlarAbstract
Maqolada buyuk o‘zbek shoiri va mutafakkiri Alisher Navoiy (Foniy) qalamiga mansub “Lison ut-tayr” dostonining qahramon va personajlari galereyasi batafsil tahlil etiladi. Bunda asardagi barcha qahramon va personajlarni qamrab olishga harakat qilinadi. Muallif doston bosh qahramon va personajlarini turli asoslarga ko‘ra tasnif qilib, guruhlarga bo‘lib o‘rganadi. Tahlilda biror-bir qahramon yoki personajni ko‘zdan qochirmaslik yo‘lidan yuriladi. “Lison ut-tayr” bosh qahramonlari va personajlari, shuningdek, hikoyatlarini o‘rganishda matematik usullardan ham unumli foydalaniladi. Shu tariqa navoiyshunoslikda shoir olti dostonidan birining ayni jihatdan tahlili amalga oshiriladi. Bu Navoiy “Xamsa”si dostonlari qahramon va personajlar galereyasini o‘rganishda asqotadigan dastlabki tajriba vazifasini bajarishi mumkin.
References
1. Тавҳид ҳамд ва муножот ҳамд ҳақида қаранг: Ғафорова З. Н. Алишер Навоий ҳамд ва наът ғазалларининг ғоявий-бадиий таҳлили. – Филол.ф.б.ф. д-ри дисс. автореф. – Самарқанд: Нашриётсиз, 2018.
2. Олимов С.Ҳ. “Лисон ут-тайр”нинг қиёсий поэтикаси: синтез, назиравийлик ва таржимавийлик.– Самарқанд: Нашриётсиз, 2023. – Б. 160 – 182.
3. Ғафорва З.Н. Алишер Навоий ҳамд ва наът ғазалларининг ғоявий-бадиий таҳлили. – Филол. ф.б.ф. д-ри дисс. автореф. – Самарқанд: Нашриётсиз, 2018.
4. Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. 20 томлик. Т. 3. ‒ Тошкент: Фан, 1988. ‒ Б. 542.
5. Алишер Навоий. Мукаммал асарлар тўплами. 20 томлик. Т. 12. – Тошкент: Фан, 1996. – Б. 259-263.
6. Abdulla A v l o n i y. Muxtasar tarixi anbiyo va tarixi islom. – Toshkent: Toshkent islom universiteti, 2018.
7. Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to‘plami. 20 tomlik. T. 1. – Toshkent: Fan, 1987.
8. Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to‘plami. 20 tomlik. T. 2. – Toshkent: Fan, 1987.
9. Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to‘plami. 20 tomlik. T. 4. – Toshkent: Fan, 1989.
10. Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to‘plami. 20 tomlik. T. 16. – Toshkent: Fan, 2000.
11. Alisher Navoiy. Lison ut-tayr (Nasriy bayoni bilan). ‒ Toshkent: Gʻ. Gʻulom nomidagi Nashriyot-matbaa birlashmasi, 1991.
12. Ahmad ibn Mahmud Buxoriy. Tarixi Mullozoda. Buxoro mozorlari zikri. Abu Tohirxoja Samrqandiy. Samariya. Samarqand mozorlari zikri [Ikkalasi bir muqovada]. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2009.
13. Бертельс Е.Э. Избранные труды. Суфизм и суфийская литература – Москва: Наука, 1965.
14. Zahiriddin Muhammad Bobur. Boburnoma. – Toshkent: O‘zbekiston Fanlar akademiyasi, 1960.
15. O l i m S. Navoiy va Attor // Jahon adabiyoti, 2013, № 2.
16. Olimov S. Navoiy va Attor / “Shayx Fariduddin Attor Nishoburiyning hayoti va ijodi” mavzusidagi xalqaro ilmiy anjuman. – Toshkent: Nashriyotsiz, 2004.
17. Hasanxoja Nisoriy. Muzakkiri ahbob (Do‘stlar yodnomasi). Tazkira. Fors tilidan Ismoil Bekjon tarjimasi. – Toshkent: Xalq merosi, 1993.
