TILSHUNOSLIKDA TOVUSHGA TAQLID (ONOMATOPOETIK) NAZARIYASI VA UNING AHAMIYATI
Keywords:
antropologiya, etnografiya, gipoteza, evolyutsion, leksik, grammatik, taqlid, onomatopeya, rekonstruksiya, semiotikaAbstract
Ushbu maqolada tilshunoslikdagi onomatopoetik (tovushga taqlid) nazariyaning mazmuni va uning XIX asrdagi ilmiy asoslari tahlil qilinadi. Evolyutsion metodologiyaning tabiiy fanlarga ta’siri natijasida tilning kelib chiqishi masalasi yangi yondashuvlar bilan tushuntirilgan. Shu jumladan, V. Gumboldt izdoshlari bo‘lgan filologlar til shakllanishini onomatopeya hodisasi bilan bog‘lashgan. Steyntal va Potebnya tomonidan ishlab chiqilgan onomatopoetik nazariya esa tilning psixologik va lingvistik asoslarini o‘rganishga yo‘naltirilgan bo‘lib, til evolyutsiyasini tushuntirishda tovush va ma’no o‘rtasidagi bog‘liqlikka urg‘u beradi.
Maqolada onomatopoetik nazariyaning asosiy tamoyillari, tilning rivojlanish bosqichlari, turdosh tillarni rekonstruksiya qilish jarayonlari hamda tilning yozma va og‘zaki shakllari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar tahlil qilinadi. Shuningdek, nazariyaning cheklovlari, boshqa lingvistik yondashuvlar bilan bog‘liqligi va uning falsafiy jihatlari muhokama qilinadi. Natijada, onomatopoetik nazariya tilning shakllanishi va taraqqiyotini tushuntirishga qaratilgan ilmiy faraz sifatida baholanadi.
References
1. Гильтебрандт П.А, Штейнталь и Лацарус. Мысли о народной психологии. Воронеж, 1865.
2. Гумбольдт В. фон. О различии строения человеческих языков и его влиянии на духовное развитие человечества//Избр. труды по языкознанию. М., 1984.
3. Потебня АА Из записок по теории словесности. Поэзия и проза, тропы и фигуры. Мышление поэтическое и лирическое. Харьков, 1905.
4. Шлейхер А Значение языка для естественной истории человек/Философские записки. 1868. Т. 5. Вып. 3.
5. Шлейхер А Теория Дарвина в применении к науке о языке. Спб., 1864.
6. Ю.В.Рождественский. Лекции по общему языкознанию Москва. 1990.